อบจ.มหาสารคามร่วมลงนาม MOU กับสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) และ มหาวิทยาลัยขอนแก่น เพื่อป้องกันและกำจัดโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี เพื่อให้พี่น้องชาวจังหวัดมหาสารคามมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ปลอดการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับและลดอัตราการเป็นโรคมะเร็งท่อน้ำดีให้หมดไป
โครงการนี้เป็นความร่วมมือระหว่างสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) และสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี มหาวิทยาลัยขอนแก่น ดำเนินงานแก้ไขปัญหาโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี มีเป้าหมายในการสร้างความร่วมมือการพัฒนาและขับเคลื่อนต้นแบบในการกำจัดปัญหาโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ตรวจคัดกรอง รณรงค์ให้ความรู้เพื่อป้องกันและกำจัดโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ส่งเสริมการนำหลักสูตรเสริมสร้างภูมิคุ้มกันโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ไปใช้ในโรงเรียน ขับเคลื่อนการพัฒนาระบบการจัดการสิ่งปฏิกูลเพื่อการตัดวงจรพยาธิใบไม้ตับ พัฒนาเครือข่ายอาหารปลอดภัย ปลาปลอดพยาธิใบไม้ตับ และพัฒนาบุคลากรตรวจคัดกรองมะเร็งท่อน้ำดีด้วยเครื่องอัลตราซาวด์ จังหวัดมหาสารคาม เป็นจังหวัดที่มีอุบัติการณ์การติดพยาธิใบไม้ตับที่สูงที่สุดในพื้นที่เขตสุขภาพที่ 7 โดยอำเภอที่ตรวจพบการติดพยาธิใบไม้ตับสูงสุดในช่วงระยะเวลา 1 มกราคม 2563 ถึง 31 ธันวาคม 2564 คือ อำเภอเมืองมหาสารคาม คิดเป็นร้อยละ 31.25 รองลงมาคือ อำเภอกันทรวิชัย คิดเป็นร้อยละ 20.57 และอำเภอโกสุมพิสัย คิดเป็นร้อยละ 15.59 โดยผู้เข้าร่วมโครงการเป็นคนที่มีภูมิลำเนาอยู่จังหวัดมหาสารคามและได้รับการตรวจคัดกรองโดยการทำอัลตร้าชาวด์ จำนวนทั้งหมด 4,472 ราย พบกลุ่มเสี่ยงที่สงสัยเป็นมะเร็งท่อน้ำดีและได้รับการส่งต่อรักษา จำนวน 152 ราย คิดเป็นร้อยละ 3.40 และกลุ่มดังกล่าวได้รับการตรวจยืนยันด้วยระบบเอกซเรย์คอมพิวเตอร์แล้ว พบว่าเป็นมะเร็งท่อน้ำดี จำนวน 22 ราย คิดเป็นร้อยละ 14.47 ของผู้เข้าร่วมโครงการ จากอุบัติการณ์ดังกล่าว จึงเป็นที่มาของการแก้ไขปัญหาสุขภาพนี้อย่างต่อเนื่อง
น.ส.วราภรณ์ สุชัยชิต หัวหน้าภารกิจการวิจัยและนวัตกรรมของประเทศด้านการแพทย์ และสาธารณสุข สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ กล่าวว่า “สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ ในฐานะหน่วยงานบริหารทุนการวิจัยและนวัตกรรมของประเทศ ให้ความสำคัญกับการแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ผ่านการขับเคลื่อนโครงการวิจัยขนาดใหญ่ ที่มีเป้าหมายชัดเจน โดยหวังใช้การวิจัยและการพัฒนานวัตกรรมที่เกิดจากการบูรณาการสหสาขาวิชาร่วมกับพื้นที่ในการที่จะมุ่งแก้ไขปัญหาของพื้นที่อย่างจริงจังจะเป็นกลไกขับเคลื่อนสำคัญในการแก้ไขปัญหาสุขภาพของประเทศอย่างยั่งยืน จึงได้สนับสนุนทุนการดำเนินงานวิจัย ภายใต้ โครงการวิจัยท้าทายไทย : ประเทศไทยไร้พยาธิใบไม้ตับ (Fluke Free Thailand) แก่ สถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี มหาวิทยาลัยขอนแก่น ตั้งแต่ปีงบประมาณพ.ศ. 2559 เรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน โดยหวังผลให้ปัญหาโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีนั้นลดน้อยลงจนกระทั่งหมดไปจากประเทศไทย ซึ่งสอดคล้องกับ “ทศวรรษกำจัดโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ปี 2559 – 2568” ของกระทรวงสาธารณสุข จนบัดนี้ โครงการวิจัยดังกล่าวมีนวัตกรรมอันเป็นผลิตผลสำคัญในการแก้ไขปัญหามากมาย
ดร.คมคาย อุดรพิมพ์ นายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดมหาสารคาม ได้กล่าวว่า “จังหวัดมหาสารคาม มีประชากรมากกว่า 9 แสนคน ในจำนวนนี้เป็นประชากรที่มีอายุ 15 ปีขึ้นไปซึ่งมีโอกาสติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับ จำนวนกว่า 4 แสนคน (ร้อยละ 52.4) จากการที่มีพฤติกรรมการบริโภคปลาดิบอันเป็นวิถีพื้นฐานของชาวอีสาน และการติดเชื้อดังกล่าวเป็นสาเหตุสำคัญของโรคมะเร็งท่อน้ำดี ซึ่งประชากรเกินกว่าครึ่งมีความเสี่ยงนี้ ดังนั้น โรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี จึงเป็นปัญหาทางสาธารณสุขสำคัญของจังหวัดมหาสารคาม ซึ่งประเด็นนี้ถือเป็นอุบัติการณ์ที่ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของพี่น้องชาวมหาสารคาม โดยเฉพาะการจัดการด้านการสาธารณสุข ซึ่งมีความพร้อมในทรัพยากร ทั้งงบประมาณและบุคลากร จึงมีความยินดีอย่างยิ่ง ในการร่วมเป็นภาคีเครือข่ายขับเคลื่อนการแก้ไขปัญหาโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี กับสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี มหาวิทยาลัยขอนแก่น คณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับอำเภอ (พชอ.) ภาคีเครือข่ายภาคประชาชาชน มูลนิธิมะเร็งท่อน้ำดีและหน่วยงานอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง ด้วยการขับเคลื่อนเชิงนโยบาย การสนับสนุนงบประมาณ และการบูรณาการนวัตกรรมต่างๆ เพื่อประชากรจังหวัดมหาสารคามมีคุณภาพชีวิตดีขึ้น ปลอดการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับและอัตราการเป็นโรคมะเร็งท่อน้ำดีให้หมดไปในที่สุด
นายธัญญวัฒน์ ชาญพินิจ รองผู้ว่าราชการจังหวัดมหาสารคาม ได้กล่าวว่า “จากการดำเนินการตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีในพื้นที่จังหวัดมหาสารคาม ที่ผ่านมา มีวัตถุประสงค์เพื่อจะค้นหาแก้ไขปัญหาโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีที่มีสาเหตุปัจจัยหลักจากการติดพยาธิใบไม้ตับ (O.Viverrini) จากการประกาศขององค์การอนามัยโลก (WHO) การดำเนินการที่ผ่านมาผลการตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับด้วยชุดตรวจพยาธิใบไม้ตับชนิดเร็ว (OV Rapid diagnosis test: OV-RDT) ทำให้ทราบถึงอุบัติการณ์การติดพยาธิใบไม้ตับในพื้นที่เมื่อปีพ.ศ. 2564 เฉลี่ยกว่าร้อยละ 52.4 ใน 13 อำเภอของจังหวัดมหาสารคาม จากความชุกดังกล่าวจึงนำมาซึ่งความจำเป็นในการค้นหาโรคนี้ในระยะต้นด้วยการตรวจ คัดกรองอัลตราซาวด์ให้กับประชากรกลุ่มเสี่ยงที่มีอายุ 40 ปีขึ้นไป ซึ่งได้จัดบริการในวันนี้ให้กับประชาชน พระสงฆ์ เจ้าหน้าที่ในพื้นที่อำเภอกันทรวิชัย และอำเภอเมืองมหาสารคาม จึงเป็นที่มาของกิจกรรมฯ ในวันนี้ พิธีลงนามความร่วมมือทางวิชาการ (MOU) โครงการป้องกันกำจัดโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีในพื้นที่ต้นแบบ เพื่อเป็นการค้นหาและเพิ่มโอกาสทางการรักษาให้มากยิ่งขึ้น
